1950'lerden önce sadece İluh adında küçük bir köy iken, bugün Türkiye'nin 72. ili statüsünde, hızla gelişen bir metropol. Peki, bu inanılmaz dönüşümün arkasındaki itici güç neydi? Cevap tek kelime: Petrol.
Köyden İl Olmaya Giden İnanılmaz Yolculuk
Her şehrin bir hikayesi vardır, ama Batman'ın hikayesi biraz daha aksiyon dolu. 1940'lı yılların başında, o zamanlar Siirt'e bağlı olan bu bölgede, kentin güneyinde yükselen Raman Dağı'nda petrol bulundu. Bu keşif, sadece bir coğrafi olay değil, aynı zamanda sosyolojik ve ekonomik bir dönüm noktasıydı. İluh köyü, bir anda Türkiye'nin en değerli enerji kaynağının merkez üssü haline geldi.
Köy, hızla göç almaya başladı. Demiryolunun 1944'te buraya ulaşması, 1955'te belediye teşkilatının kurulması ve 1966'da modern rafinerinin inşası, Batman'ın gelişimini geri dönülmez kıldı. Artık bu, sadece bir yerleşim yeri değil, bir sanayi ve enerji merkeziydi.
Raman Dağı ve Rafinerinin Etkisi
Batman'ı Batman yapan şey, şüphesiz Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ve 1966'da kurulan rafineridir. Petrolün çıkarılması ve işlenmesi, binlerce kişiye istihdam sağladı. Kent, 1970'ler sonrası Türkiye şehirleşme hareketlerinin en hızlı gelişen örneklerinden biri oldu. Petrol gelirleri, altyapı ve kentsel hizmetlerin gelişimini tetikledi.
Bu dönemdeki hızlı büyüme, 1990 yılına kadar sürdü. Ancak Batman'ın kaderi sadece petrolle sınırlı kalmadı.
Hızla Büyüyen Şehir
1990 yılı, Batman'ın tarihinde altın harflerle yazılan bir tarihtir. 16 Mayıs 1990 tarihinde, 3647 sayılı kanunla Siirt ve Mardin'den bazı ilçelerin (Beşiri, Kozluk, Sason, Hasankeyf, Gercüş) merkeze bağlanmasıyla Türkiye'nin 72. ili unvanını kazandı.
Bu tarihten sonraki gelişimi hızlandıran diğer önemli faktör ise göç oldu. Özellikle 1990'lı yıllarda bölgedeki terör olayları nedeniyle kırsal kesimlerden kente yoğun bir iç göç yaşandı. Bu, şehir nüfusunun katlanarak artmasına ve kentleşme sürecinin daha da hızlanmasına yol açtı.
Tekstilden Eğitime Yeni Atılımlar
Günümüzde Batman ekonomisi hâlâ petrole dayalı olsa da, son yıllarda önemli bir çeşitlenme yaşıyor. Özellikle Organize Sanayi Bölgesi (OSB), binlerce kişiye istihdam sağlayan tekstil sektörüyle adından söz ettiriyor. Tarım ve hayvancılık geleneksel olarak devam ederken, üniversitenin (Batman Üniversitesi) kurulmasıyla eğitim ve sosyal yaşam da gelişti.
Tarihi açıdan ise binlerce yıllık bir geçmişe sahip olan Hasankeyf gibi kadim yerleşim yerleri, bölgenin kültürel ve turistik potansiyelini artırarak Batman'ın gelecekteki gelişimine yön vermeye devam ediyor.
