Uzun süredir konuşulan ve sebze-meyve fiyatlarındaki yüksek aracı maliyetlerini hedefleyen bu düzenleme, ticaretin şeffaflaşması ve fiyat istikrarının sağlanması amacını taşıyor.
Fiyatları Düşürecek Dört Ana Madde
Hazırlanan taslak, zincir marketlerden aracılara kadar ticaretin her aşamasına müdahale eden, kapsamlı dört temel düzenleme getiriyor:
1. Aracı Zincirine Sıkı Takip ve Yetki Belgesi
Piyasada hal dışında işlem yapan tüccarlar, artık belirli şartları yerine getirerek yetki belgesi almak zorunda kalacak. Bu zorunluluk, sebze ve meyve ticaretinin kayıt altına alınmasını sağlayarak, kimin ne zaman ve hangi fiyattan alım-satım yaptığının denetimini kolaylaştıracak.
2. Vergi Kaçakçılığına Karşı Gerçek Fiyat Zorunluluğu
Düzenlemenin en önemli adımlarından biri, vergi kaçakçılığını önlemek için atılıyor.
Hal Kayıt Sistemi’ne (HKS) ödenen rüsum ücretinin, malın gerçek değerinden düşük gösterilmesi engellenecek. Gerçek fiyatı gizleyen ve düşük rüsum beyan eden hal dışı tüccarların yetki belgeleri askıya alınacak ve ticari faaliyetleri durdurulacak.
Bu uygulama ile aracıların, tarladan aldıkları malın gerçek değerini sisteme girmeleri mecbur tutulacak.
3. Zincir Marketlere Doğrudan Üretici Kotası
Pazardaki rekabeti artırmak ve üreticinin güçlenmesini sağlamak amacıyla zincir marketlere yeni bir yükümlülük getiriliyor:
Zincir marketler, tedarik ettikleri sebze ve meyve miktarının ilk aşamada %20'sini doğrudan üreticiden temin etmek zorunda kalacak.
Bu kotanın zamanla artırılması hedefleniyor.
Amaç, marketlerin büyük alım gücünü kullanarak üretici fiyatlarını aşağı çekmek yerine, üreticiden daha adil bir fiyatla ve doğrudan alım yapmasını sağlamaktır.
Taslak ayrıca, hal içinde komisyoncular arasında yapılan satışları yasaklayarak fiyat şişirmelerinin önüne geçmeyi amaçlıyor.
4. Üretici Örgütlerine Devlet Desteği
Üreticilerin ticarette söz sahibi olmasını desteklemek amacıyla, hal tesislerinde üretici örgütlerine %25 oranında yer tahsis edilmesi planlanıyor.
Ayrıca, üretici örgütlerinin kendi hallerini kurmak istemeleri durumunda, devlet tarafından ücretsiz arsa desteği sağlanması da düzenleme kapsamındadır.
Bu değişikliklerin Meclis'te yasalaşması halinde, sebze ve meyve ticaretinde aracıların etkisi azalırken, şeffaflık ve kayıt altına alma faaliyetlerinin artması ve bunun nihayetinde tüketiciye yansıyan fiyatları istikrara kavuşturması beklenmektedir.
