İSTANBUL (AA) - Biruni Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi İngilizce Mütercim ve Tercümanlık Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Nesrin Onur, yapay zekanın gelişiminin çeviri mesleğini tehdit etmediğini, aksine onu dönüştüren ve yeniden şekillendiren güçlü bir araç olduğunu belirtti.
Üniversiteden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Nesrin Onur, yapay zeka destekli çeviri araçlarının gelişimiyle birlikte çeviri mesleğinde büyük bir dönüşüm yaşandığına dikkati çekerek, bu araçların destekleyici olduğunu ancak insan dokunuşunun hala vazgeçilmez olduğunu belirtti.
Onur, çeviri araçlarının güvenilirliğinin, aslında büyük ölçüde bağlama ve metnin türüne bağlı olarak değiştiğini aktararak, son yıllarda bu araçların, yapay zeka ve derin öğrenme teknolojileri sayesinde ciddi bir gelişim gösterdiğini, ancak hala kısıtlılıklarının bulunduğu vurguladı.
Gündelik konuşmalarda bu araçların tatmin edici düzeye geldiğini kaydeden Onur, 'Ancak konu karmaşık metinlere, yani hukuk, tıp, akademik ya da edebi metinlere geldiğinde, bu araçlar hala hataya açık.' ifadesini kullandı.
Makine çevirisiyle insan çevirmen arasındaki farklara da değinen Onur, şunları aktardı:
'Makine çevirisiyle insan çevirmen arasındaki en temel fark, aslında anlamı yorumlama ve bağlama uygun metinler üretebilme becerisinde ortaya çıkıyor. İnsan çevirmen sadece kelimeleri değil, aynı zamanda metnin tonunu, amacını, hedef kitlesini ve kültürel bağlamını da göz önünde bulundurarak çeviri yapar. Yani sadece dil bilgisiyle değil, sezgi, yorumlama ve kültürel farkındalıkla çalışır.'
- Yapay zeka deyimleri ve kültürel bağlamı tam kavrayamıyor
Onur, yapay zeka çeviri araçlarının eksik yönlerine dikkati çekerek, anlam kayması, bir sözcük ya da ifadenin bağlamsal anlamının yeterince kavranamaması sonucunda, hedef dilde yanlış veya eksik bir biçimde aktarılması durumu olduğunu anlattı.
Deyimlerin ve kültürel ifadelerin makine çevirisiyle çoğunlukla yanlış aktarıldığını belirten Onur, yapay zekanın bu tür deyimlerin kültürel karşılıklarını çoğu zaman tanımlayamadığını vurguladı.
Onur, yapay zeka araçlarının çeviri eğitimine entegrasyonuna da değinerek, 'Çünkü artık öğrencileri yalnızca klasik çeviri teknikleriyle değil, teknolojiyle birlikte çalışan çok yönlü profesyonel olarak yetiştirmek gerekiyor. Öğrencilere bu araçları eleştirel bir gözle kullanmaları, yani doğru yerlerde nasıl, ne amaçla ve ne ölçüde faydalanabileceklerini sorgulamaları teşvik ediliyor.' ifadelerini kullandı.
Yapay zekanın gelişiminin çeviri mesleğini doğrudan tehdit eden bir unsur değil, aksine onu dönüştüren ve yeniden şekillendiren güçlü bir araç olduğuna vurgu yapan Onur, burada meselenin tehditten ziyade bir dönüşüm süreci olduğunu anlattı.
Onur, yapay zekanın, çevirmenin yerini almak yerine onun rolünü, yetkinlik alanlarını ve iş yapma biçimini değiştirdiğini kaydetti.
- Geleceğin çevirmeni teknolojiyle birlikte çalışan uzman olacak
Çeviri eğitiminde özellikle 'insan dokunuşu'na ihtiyaç duyulan alanlara yoğunlaştıklarını belirten Onur, 'Öğrencilere makine tarafından çevrilmiş kısa metinler veriyoruz ve bu metinlerdeki anlatım bozukluklarını, bağlam hatalarını ve biçem uyumsuzluklarını insan eliyle nasıl düzelteceklerini birlikte analiz ediyoruz.' değerlendirmesinde bulundu.
Onur, çeviri öğrencilerinin gelecekte nasıl bir uzmanlık geliştirmesi gerektiğine ilişkin değerlendirmelerde bulunarak, şu ifadeleri kullandı:
'Yapay zeka ve dijital araçlarla birlikte çalışmayı bilen, bu teknolojileri eleştirel bir gözle değerlendirebilen ve farklı uzmanlık alanlarında kendini geliştiren bireyler öne çıkacak. Artık çeviri mesleği, sadece iki dil arasında metin aktarmaktan ibaret değil, çok daha geniş bir beceriler bütünü gerektiriyor.'
Yapay zekanın, geleceğin çevirmeni, aynı zamanda bir iletişim uzmanı, proje yöneticisi ve karar verici olacağını aktaran Onur, teknolojiyle uyum içinde ama insan merkezli düşünen, hem dijital hem kültürel okuryazarlığı yüksek bireyler yetiştirmek, çeviri eğitiminin en büyük hedefi olması gerektiğini belirtti.
