TOBB Türkiye Madencilik Meclisi Başkanı İbrahim Halil Kırşan, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, elektrikli otomobillerden yenilenebilir enerji araçlarına, endüstriyel robotlardan savunma sanayiine kadar pek çok sektörde kullanılan NTE ve kritik minerallerin, ABD, Çin ve AB arasındaki rekabetin odağında yer aldığını ve jeopolitik öncelikleri yeniden şekillendirdiğini vurguladı.
Kırşan, "Yeni bir sanayi devriminin tam ortasındayız. Bundan sonraki düzen mineral ekonomisine dayalı olacak. Dünya, 1970'lerin petrol şoklarına benzer bir maden arzı krizine doğru ilerliyor. Mineraller yeni petrol haline bürünüyor," ifadelerini kullandı. Dijitalleşme ve temiz enerji teknolojilerinin artmasıyla bu minerallere olan talebin artmasının beklendiğini ve gelişmiş ülkelerin erişimi bir "milli güvenlik meselesi" olarak görmeye başladığını kaydetti.
Türkiye'nin Maden Potansiyeli Dikkat Çekiyor
Kırşan'ın verdiği bilgilere göre, küresel NTE üretiminin yaklaşık %70'ini Çin kontrol ederken, Batı dünyasına göre kavşak noktasında bulunan Türkiye, maden potansiyeli açısından ön plana çıkıyor.
Türkiye, dünyada madencilikte adı geçen 168 ülke arasında maden çeşitliliğinde 8'inci, rezervde 22'nci ve değerde 28'inci sırada yer alıyor.
Kırşan, "Ülkemizin yeraltı kaynakları çeşitlilik ve rezerv açısından geleceğin teknolojilerine yön verecek potansiyele sahip. Günümüz konjonktüründe en çok tartışılan NTE'ler alanında Türkiye, önemli konuma sahip aday ülkelerin başında geliyor," dedi.
Türkiye'deki Eti Maden'in Beylikova NTE pilot tesisinde çalışmaların devam ettiğini belirten Kırşan, Çin'in rafinasyon tekelini kırmak için ABD, Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Avrupa ülkeleriyle ortak projeler geliştirmenin kritik rol oynayacağını söyledi.
Başkanlık veya Enstitü Kurulması Önerisi
Kırşan, kamu kuruluşları ve üniversiteler bünyesinde yürütülen NTE ve kritik mineraller çalışmalarının koordine edilmesi için somut adımlar atılmasını önerdi:
"Kamu kuruluşları ve üniversiteler bünyesinde yapılan NTE ve kritik mineraller çalışmalarının koordineli şekilde yürütülmesi için bir 'Ulusal Kritik Mineraller Strateji Belgesi' hazırlanarak 'Kritik Mineraller Teknoloji Enstitüsü' veya 'Kritik Mineraller Başkanlığı'nın kurulması isabetli olacaktır."
Kurulacak yapının, ham madde yönüyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, işlenmiş uç ürün yönüyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve güvenlik boyutuyla Milli Savunma Bakanlığı olmak üzere üç bakanlığın uzmanlarından oluşacak bir komisyon marifetiyle kurgulanmasını önerdi. Bu yapının, Türkiye'nin maden potansiyelini ortaya çıkararak sanayinin ihtiyacını belirlemesini ve kaynakların gelecek nesillerin menfaatine uygun şekilde değerlendirilmesini sağlayacağını sözlerine ekledi.
